Veelgestelde vragen over leem

Leem is van invloed op de akoestiek in een ruimte omdat het poreus is en met een ruwe structuur kan worden afgewerkt. Het gaat dus om twee aspecten : hoe dik is de leemlaag en hoe ruw is het oppervlak.Dikte van de leemHet beste is een bepaalde massa te verkrijgen waardoor het geluid wordt geabsorbeerd. Massa met leem bereik je door basisleem en leemplaten. Het is daarbij een evenwicht tussen spreiding door de ruimte en massa. Het kan dus beter zijn om overal 1 cm basisleem te hebben dan op 1 muur 3 cm en voor de rest niets. Ga in ieder geval uit van 1 cm dikte. Kun je overal 3 centimeter basisleem of leemplaten kwijt? Dan ben je koopman en behalve een goede akoestiek heb je dan ook een fantastisch binnenklimaat.Oppervlakte structuurEen structuur leemverf als de Tierrafino T-Paint breng je maar dun aan. Toch heeft het een flinke invloed op de nagalm in de ruimte omdat het zo ruw is. Ook leemfinish of basisleem kun je ruw afwerken en zo de invloed op het geluid in je woning vergroten.Op onze infopagina over Akoestiek kom je meer te weten over geluid en leem.

Je kunt in badkamers leem gebruiken, maar niet overal. Leem kan goed overweg met waterdamp maar niet met waterdruppels.Dus leem kan niet in de douchecel, langs het bad of achter de wastafel en wc. Vermijd contact met spatwater. Wel kun je leem in de rest van de badkamer gebruiken en kun je er veel plezier van hebben. Waarschijnlijk beslaat de spiegel niet meer.Maar, net als bij alle badkamers : de badkamer moet verwarmd worden en goed geventileerd. Ook de leem moet het opgeslagen vocht weer kwijt kunnen.Let ook goed op bij een niet of slecht geïsoleerde buitenmuur. Daar wil nog wel eens erg veel condensvocht op terecht komen die zich niet meer laat wegventileren. Het beste isoleer je zo’n buitenmuur voordat je met leem aan de gang gaat.

Eigenlijk bestaan er drie soorten : aardvochtige, droge én zon- en wind gedroogde basisleem. Een uitleg :Aardvochtige basisleem wordt uitsluitend geleverd in bigbags van 1.000 of 1.200 kilo. Het is een grovere basisleem waarmee je dikkere lagen kunt aanbrengen. De aardvochtige basisleem met stro is c.a. 3 maanden houdbaar.Droge basisleem is fabrieksmatig gedroogd om te kunnen gebruiken in professionele spuitmachines. De droge basisleem wordt geleverd in zakken van 25 kilo tot bigbags van 1.000 kilo. Een aantal droge basislemen zijn zeer fijn van samenstelling en kunnen voor dunne lagen gebruikt worden, zoals de afwerking van leemplaten of het schilderklaar maken van een basisleem muur. De droge basisleem is droog en koel bewaard onbeperkt houdbaar.De zon- en wind gedroogde Nederlandse Basisleem is een natuurlijk gedroogde basisleem zonder CO2 uitstoot. De zon- en windgedroogde basisleem is leverbaar in zakken van 25 kilo en in bigbags van 1.000 kilo. De leem is niet droog genoeg om te verwerken in de meeste professionele spuitmachines, maar kan wel worden verwerkt met behulp van een dwangmenger en wormpomp (net als de aardvochtige basisleem). 

De verschillen tussen de Nederlandse Basisleem, de basisleem van Claytec en Tierrafino Base zijn niet groot in kwaliteit. Alle drie zijn ze goed, maat toch met eigen kenmerken en enkele verschillen.

De zon- en wind gedroogde Nederlandse Basisleem is een natuurlijk gedroogde basisleem zonder CO2 uitstoot. De basisleem wordt gewonnen in Drenthe in de buurt van Dierenpark Emmen. De zon- en windgedroogde basisleem is leverbaar in zakken van 25 kilo en in bigbags van 1.000 kilo. De Nederlandse Basisleem is grof genoeg om dikkere lagen mee aan te brengen, maar de fijne versie zonder stro kan ook op c.a. 5mm dikte worden verwerkt. De leem met stro is ongeveer 6 maanden houdbaar en zonder vezel onbeperkt. 

De Claytec Basisleem is een lichtbruine grove leem met of zonder stro. De droge en de aardvochtige Claytec basisleem zijn hetzelfde van kleur en structuur. Daar is dus echt het enige verschil dat de ene droog is en de andere aardvochtig. De Claytec Basisleem is leverbaar in zakken van 25 kilo en bigbags van 1.000 kilo. De Claytec basisleem is zeer constant van hoge kwaliteit en altijd met “sterkteklasse” S2. De aardvochtige versie met stro is 3 maanden houdbaar. Zonder stro en aardvochtig is eigenlijk onbeperkt houdbaar.

De Claytec Gekleurde Basisleem is een basisleem met stro in de kleuren Licht, Beige, Geel, Groen, Rood en Grijs/Zwart. Het is een éénlaagssysteem waarmee je alle goede eigenschappen van leem in één aan te brengen laag benut : verbetering binnenklimaat, goede akoestiek en kleur. De leem is leverbaar in zakken van 25 kilo.

De Tierrafino Base is eigenlijk een verzamelnaam voor twee soorten basisleem. In Duitsland noemen ze dat “unterputz” en “oberputz”. De aardvochtige basisleem met en zonder stro zijn grove basislemen voor dikkere (onder)lagen en worden uitsluitend geleverd in bigbags van 1.200 kilo. Daarnaast heeft Tierrafino nog een droge basisleem die geleverd wordt in zakken van 25 kilo en bigbags van 1.000 kilo. De Tierrafino Base droge basisleem is fijner van structuur en is eigenlijk een “oberputz”. De aardvochtige Basisleem Base met stro is 3 maanden houdbaar. Zonder stro en aardvochtig is eigenlijk onbeperkt houdbaar.

De Tierrafino Gekleurde Basisleem is een éénlaags-systeem van basisleem op kleur. De kleuren zijn Wit (of licht grijs) en Okerbruin met stro. Alleen de licht grijze basisleem is ook zonder stro verkrijgbaar. De Okerbruin (zakken van 25 kilo) zijn droog en dus langer houdbaar. De Witte (bigbags) en de Okerbruine (bigbags) zijn aardvochtig en 3 maanden houdbaar vanwege de toevoeging van stro.

De strovezel in basisleem wordt gebruikt om het bij dikkere lagen meer samenhang te geven, sterker te maken.

Dus als je dikkere lagen basisleem gaat aanbrengen, dan neem je die met stro. Ga je een dunnere laag basisleem aanbrengen, dan neem je die zonder stro en ook met een kleinere korrel (kijk even na in het Productblad).

Basisleem wordt aardvochtig geleverd (altijd in bigbags) of gedroogd (in zakken van 25 kilo of bigbags). De aardvochtige basisleem mét stro is beperkt houdbaar, namelijk c.a. 3 maanden. De combinatie van het strootje in de leem en de aardvochtigheid zorgt voor bederf van het strootje. Je kunt je voorstellen dat dat bederf in de winter langzamer gaat dan in de zomer.

Onbeperkt houdbare Basisleem bevat dus geen strootje tenzij de basisleem gedroogd is en droog bewaard wordt. Want dan ontbreekt het vocht dat nodig is voor het bederf. Gedroogde basisleem en aardvochtige basisleem zonder stro zijn onbeperkt houdbaar.

Soms wordt basisleem zonder strovezel ook gebruikt in een pizza-oven. Als de stro in de leem in brandkamer zit, dan verbrandt het.

De aanduidingen S1 en S2 staan voor de sterkte of vastheid van een leemproduct. Claytec en Tierrafino hebben basisleem van de vastheidsklasse S2. Dat is een kwalificatie volgens DIN van een aantal geteste eigenschappen, namelijk buigdrukvastheid, drukvastheid, hechtvastheid en afbrokkeling. Zie hieronder de DIN waarden van de Claytec producten als basisleem, afwerkleem etc.Kort gesteld : een basisleem met DIN kwalificatie S2 is harder dan S1 en hecht beter.De basisleem of bruinleem van Claytec en Tierrafino die je vindt bij ondergronden hebben allemaal de kwalificatie S2. De Nederlandse Basisleem is niet getest, maar staat bekend als een van de hardere basislemen.De “gekleurde basislemen” onder kleurleem van Claytec hebben ook de kwalificatie S2 en zijn dus ook zeer sterk. De Basisleem Deco van Tierrafino in de versies oker/bruin, rood en wit zijn minder sterk met kwalificatie S1.

Het binnenklimaat in jouw woning of kantoor kun je aanzienlijk verbeteren met behulp van leem. Leem is poreus en slaat een teveel aan leefvocht (waterdamp) op en laat dat weer vrij als de lucht (te) droog wordt. Zo houdt leem de luchtvochtigheid constant en dat voelt prettig aan. Veel mensen ervaren een ruimte die afgewerkt is met leem als zeer aangenaam van sfeer.Optimale dikte voor een uitmuntend binnenklimaat is 3 cm basisleem of leemplaten. Het maximale wordt bereikt met leemstenen. Maar behalve massa is ook spreiding een belangrijke factor. Als je er voor zorgt dat overal in de ruimte minimaal 1 cm basisleem zit, dan is je binnenklimaat er bijzonder op vooruit gegaan. Maar, hoe dikker hoe beter.Op onze infopagina over binnenklimaat vind je meer over leem en gezondheid.

Ja, dat kan. Maar alleen onder bepaalde voorwaarden.Leem kan alleen buiten worden gebruikt als het beschermd wordt tegen optrekkend vocht en wordt afgedekt door een afdak of overstek tegen de regen. En dan nog is het buiten kwetsbaar en kan het ’t beste worden afgewerkt met hydraulische kalk. Of ermee worden gemengd, zoals in de leemstenen en leemmetselmortel.Regen of contact met water (behalve damp) verandert de samenstelling van de leem. De leem (het bindmiddel) loopt met het water mee van de muur af. De zandkorreltjes blijven eerst nog staan, maar bij voldoende regen of lekkage spoelen die ook mee.

Nee, isoleren met leem kan niet want leem is geen specifiek isolerend materiaal. Wil je isoleren tegen geluid van de buren en tegen de kou van buiten dan gebruik je veel beter houtvezelplaten. Voor warmte- of geluidsisolatie heb je een specifiek isolatiemateriaal nodig, zoals houtvezel of cellulose. Een goede natuurlijke isolatie en leem werken zeer goed samen. Houtvezelplaten zijn namelijk vaak direct stucbaar met leem en behoeven geen voorzetwand.De eigenschappen van leem die nog wel eens verward worden met isolerende eigenschappen zijn de accumulerende kwaliteiten van leem. Leem kan warmte opslaan en daarna langzaam vrijgeven. En leem levert een positieve bijdrage aan de akoestiek binnen in een ruimte.

Tierrafino Leemfinish en Claytec Yosima Designstuc verschillen in kleuren, samenstelling en verpakking.KleurenTierrafino levert zijn leemfinish in 8 kleuren. De kleuren zijn onderling te mengen en zo kom je op een feitelijk onbeperkt aantal mogelijke kleurschakeringen. Je moet de kleuren zelf mengen.Claytec Yosima heeft het mengen al voor je gedaan en komt tot 140 verschillende kleurnuances.SamenstellingTierrafino heeft eigenlijk twee soorten leemfinish : Finish en Duro. De Finish is de originele leemfinish van Tierrafino en heeft geen toevoegingen aan de gewone samenstelling van klei en zand. De Duro is fijner van structuur, wordt dunner aangebracht en heeft natuurlijke binders als zetmelen toegevoegd om de leemfinish sterker te maken.Claytec Yosima heeft aan zijn Designstuc natuurlijke cellulose toegevoegd (eigenlijk een veredelde behangerslijm) om de Designstuc sterker te maken.VerpakkingTierrafino Finish is leverbaar is zakken van 25 kilo voor 6m². De Tierrafino Duro is leverbaar in emmers van 6 kilo en bij de 2 witte tinten ook in emmers van 20 kilo.De Claytec Yosima Designstuc wordt geleverd in emmers van 20 kilo voor 6 m² en in bigbags van 500 kilo voor 150 m².

Zowel leemverf als leemfinish zijn eindafwerkingen op kleur. Alleen de wijze van aanbrengen en de dikte verschillen. De leemfinish is een stuc op kleur en hoeft daarna niet geschilderd te worden. Voor beide materialen is het nodig dat de ondergrond vlak is en zonder naden, scheurtjes en gaatjes.De verschillen :*De leemverf schilder je natuurlijk met kwast of roller, maar de leemfinish is een leemstuc die je dus met een stukadoorsspaan aanbrengt.*Een laagje leemverf is dun, maar een laagje leemfinish is 2 tot 3 mm dik. Daardoor is leemfinish altijd dekkend in één laag en leemverf niet altijd.*Leemfinish draagt wat meer bij aan je binnenklimaat dan leemverf.

Ja, leemverf is een prima dekkende natuurlijke verf, maar het schilderen er mee is wel wat anders dan met latex. Het resultaat is echt bijzonder decoratief, als het droog is tenminste. Want als de leemverf nog niet droog is, ziet het er uit als een vlekkerige en mislukte muur of plafond.Leemverf dekt dus niet als het nog niet droog is. Het werkt daarom wat anders dan met latex. Breng iedere streek met kwast of roller steeds evenveel verf aan op een steeds even grote oppervlakte. Ga niet een metertje terug waar je net geweest ben nog wat “herstellen” met kwast of roller. Doe het niet en hou je in!Kijk goed wat je doet, maar sluit je ogen voor de dekking. Klaar? Ruim je spullen op en kijk niet naar de muur tot een dag later. Beoordeel dan of de leemverf overal gelijkmatig heeft gedekt en doe eventueel nog een laag.Op onze infopagina over leemverf en schilderen vind je meer over soorten leemverf.

De kleuren en structuur van de leemverven van Tierrafino en Clayfix (Claytec) zijn zeer verschillend.Tierrafino I-Paint is de gladde leemverf die gebruiksklaar in de emmer zit en met een roller (of kwast) wordt aangebracht. Het eindresultaat met roller is een strakke en matte natuurlijke kleur. Als je de verf aanbrengt met een blokkwast dan is het resultaat wat “getekender” door de haren. De I-Paint is na opening c.a. 3 maanden houdbaar.Tierrafino T-Paint is de grove structuurverf die in poedervorm in de emmer zit en je moet aanlengen met water. Je brengt hem aan met een blokkwast. Het eindresultaat is een levendige muur door zijn structuur en ook door de tekening van de kleine kiezeltjes in de verf. Die kiezeltjes “poets” je na droging tevoorschijn met een vochtige spons. En natuurlijk heeft de T-Paint door zijn grove structuur een grote invloed op het geluid en de nagalm in een ruimte. De T-Paint is in droge poedervorm 5 jaar houdbaar.Clayfix Gladde Leemverf zit in poedervorm in de emmer en je mengt hem voor gebruik met water. Je brengt hem aan met een blokkwast. Het eindresultaat is een levendige (door de blokkwast) en matte muur of plafond. De Clayfix Leemverven zijn in droge poedervorm 3 jaar houdbaar.Clayfix Structuur Leemverf zit in poedervorm in de emmer en je lengt hem voor gebruik aan met water. Je brengt hem aan met een blokkwast. De structuur van de verf komt door toevoeging van kalkzandsteen (<0,5mm). De structuur is gering en niet vergelijkbaar met de grofheid van de Tierrafino T-Paint. Het eindresultaat is een levendige (door de blokkwast), licht korrelige en matte muur of plafond. De Clayfix Leemverven zijn in droge poedervorm 3 jaar houdbaar. 

Je vindt alle productbladen hier!Elke producent maakt voor elk product een soort informatieblad met daarin informatie over samenstelling, kleuren, ondergrond, voorbereiding etc. etc.

Nee, op een vochtige muur gebruik je geen leemproducten. Leem neemt geweldig goed vocht op en haast zou je denken dat je er vochtproblemen meer kunt oplossen. Maar helaas is leem geen oplossing voor bouwtechnische vochtproblemen in een muur die vochtig is door condens, doorslag of optrekkend vocht. Leem neemt goed vocht in de vorm van damp op én moet het goed weer kunnen afstaan. Als dat laatste verhinderd wordt door een continue aanvoer van nieuw vocht, ontstaan er (net als bij ieder ander bouwmateriaal) serieuze problemen.Vochtproblemen komen meestal door optrekkend vocht (uit de grond), doorslaand vocht (regen of lekke dakgoot op buitenmuur) of condensvocht (neerslaand leefvocht op een te koude muur). Er moet dus een bouwtechnicus aan te pas komen om de oorzaak aan te pakken. Is het opgelost? Dan kun je rustig leem gebruiken of hydraulische kalk.Is het probleem niet of niet goed op te lossen dan is hydraulische kalk een goed lapmiddel. Hydraulische kalk wordt namelijk hard door CO2 en water. Het kan dus tegen water en blijft daarbij ook nog eens ademen. Het is een minder ecologisch product door de productiewijze maar in dit soort situaties een goed product.

Meestal is een voorstrijk nodig, maar het kan in sommige situaties zonder voorstrijk of primer. Dat verschilt per product, toepassing en ondergrond.Het beste kijk je het dus na in het productblad of technisch blad van het product dat je hebt uitgezocht. Zo’n blad is te downloaden op de productpagina in de winkel en ook op de pagina Productbladen.