Stappenplan “Zelf stucen met leem”.

1. Stel je het gewenste eindresultaat voor

   Bepaal als eerste waarom je leemstuc wilt gaan gebruiken! Is dat omdat je het mooi vindt of omdat je het binnenklimaat in je woning wilt verbeteren of om de akoestiek te verbeteren? Ga praten met vrienden of kennissen die leemstuc in huis hebben. Ga kijken hoe leem eruit ziet en welke kleuren er zijn, bijvoorbeeld door kleurstalen te huren bij de Leemshop. Of bespreek met een deskundige wat je allemaal kunt doen met leem en leemstuc.
   
   Als je graag een beter binnenklimaat in je woning wilt, dan heb je echt basisleem nodig. Dat wordt de buffer voor luchtvochtigheid die je nodig hebt. Als je leem eigenlijk alleen maar erg mooi vindt, dan kun je misschien beter schilderen met leemverf. Als je een betere akoestiek en minder nagalm in de woning wilt dan kun je het oppervlak van de leemstuc grof afwerken.
   
   Gebruik in ieder geval géén leemstuc op een vochtige muur door optrekkend vocht, condens of doorslag. En liefst ook niet buiten in de regen.
   

2. Voorbereiden van de ondergrond

   Bestaande en/of oude ondergronden : maak de ondergrond schoon van stof, vet en losse delen. Behang moet in alle gevallen worden verwijderd maar eerder stucwerk kan blijven zitten op voorwaarde dat het goed vast zit. Controleer dat goed, want het kan later tot problemen leiden.
   Heb je een (nieuwe) ondergrond van gipsstucwerk of gipsplaten? Dan is een leemprimer noodzakelijk om de ondergrond grof genoeg te maken en zuigend. Er zijn stucplaten van gips, maar ook daarbij gebruik je een leemprimer. Vergeet niet de naden tussen de gipsplaten te vulen met gips en een gaasje wapening.
   Bij ongeschilderde kale baksteen is geen voorstrijk nodig. Die maak je eerst flink nat met water om de zuiging wat te remmen.
   
   

3. Welke leemstuc heb je nodig en welk gereedschap?

   Als je eerst een basisleem wilt aanbrengen om je binnenklimaat te verbeteren, dan heb je nodig :
   
   Voor de ondergrond :
   -een grove leemprimer (behalve over kale ongeschildere baksteen).
   -een roller of blokkwast
   
   Voor leemstuc :
   –bruine basisleem als je de basisleem gaat afwerken met een leemfinish.
   –gekleurde basisleem als je niet gaat leemfinishen of leemverven.
   -een mortelmixer, kuip, spaan, troffel, spaarbord, rei (zie ook onder gereedschappen)
   
   Voor de kleur :
   -een leemfinish van Tierrafino of Claytec
   -een mortelmixer, kuip, spaan, troffel, spaarbord, rei (zie ook onder gereedschappen)
   

4. Zelf stucen met leem : basisleem aanbrengen en wapenen

   Je maakt de basisleem aan door eerst zo’n 10 liter water in de kuip te gieten. Daarna voeg je de basisleem toe en ga je mixen. Afhankelijk van hoeveel je nodig hebt, voeg je meer water en leem toe totdat je voldoende hebt en de leem een “lobbige” consistentie heeft. Denk maar aan slagroom : als je daar je vinger doorheen haalt dan gaat dat makkelijk en het geultje blijft staan. Dat kun je bij leem beter testen met de troffel. Haal hem dwars door de mortel heen en kijk naar het resultaat. Is het geultje glad en blijft hij mooi staan (beetje inzakken mag wel) dan is de basisleem klaar voor gebruik. Gaat het wat zwaar en trek je wat barstjes in de leem, dan is hij aan de droge kant. Gaat het wel erg makkelijk en zakt het spoor van je troffel helemaal in, dan is het te dun. Kies zelf de dikte van mortel die je prettig vindt werken.
   Je kunt de leem op de muur smeren met de spaan en daarna vlak reien met de rei. Als je het belangrijk vindt om je muur goed recht en vlak “te hebben staan”, dan kun je op de muur eerst latjes vastmaken van c.a. 1 cm dikte. En na het stucen ga je met de rei langs de latjes en je stucwerk is vlak. Haal de latjes weg en vul de lege plekken met leem.
   
   In de basisleem kun je een wapeningsgaas aanbrengen van bijvoorbeeld jute. Dat is bij het gebruik van latjes aan te raden omdat er tijdens het drogen nog wel een barstjes ontstaan in de basisleem op de plekken waar de latjes eerst zaten. Een wapeningsgaas is noodzakelijk bij ondergrond van verschillende materialen (bijvoorbeeld bij een bakstenen muur waar een deur is dichtgemaakt met gipsplaten) of over uitgefreesde leidingen of bij wandverwarming.
   
   

5. Zelf stucen met leem : leemfinish aanbrengen

   Leemfinish meng je met water in een ton. Ook hier giet je eerst het water (begin met c.a. 6 liter per 25 kilo Leemfinish) in de ton en daarna de leem.
   Voordat je gaat stucen maak je erg zuigende ondergronden zoals basisleem eerst nat met water om de zuiging te remmen. Als je de leemfinish over gipsplaat of gipsstucwerk met leemprimer aanbrengt, dan hoef je die niet eerst nat te maken.
   
   Leemfinish breng je het makkelijkste aan op “korreldikte”. De korrel in de leemfinish is c.a. 1 mm en als je dus met druk en redelijk vlakke spaan de leemfinish aanbrengt, zit je dus gelijk op de juiste dikte, tenminste voor de eerste laag.
   Je brengt de tweede laag bij voorkeur “nat in nat” aan. Dus laat de eerste laag eerst harder worden maar niet lichter worden van kleur. Als hij licht opdroogt dan is hij al te droog. Vervolgens breng je de tweede laag op korreldikte aan en werk je die in natte toestand eventueel nog af met een spackmes.
   
   Als laatste handeling van de dag ga je de leemfinish sponzen met een zachte gele spons op een bord. Het moment waarop je dat doet is weer als de aangebrachte leemfinish hard is geworden maar nog wel donker van het vocht. Maak je spons nat en knijp hem héél goed uit. Teveel vocht in de spons trekt meteen weer in de leem en maakt hem weer zacht. Het resultaat is een zeer korrelige leemfinishlaag van het zand dat er op ligt.
   
   Na een of twee weken drogen en uitharden van de leemfinish is er nog één handeling : het afnemen van de wand. Dat is nodig om de vallende zandkorreltjes te stoppen (dat is die korrelige laag van zandkorreltjes na de eerste keer sponzen). Pak je spons er weer bij, maak hem nat en knijp hem weer uit (iets minder héél goed dan bij de eerste keer sponzen). Neem met de spons de muur af en je hoort de korreltjes vallen. Wat er nog achterblijft borstel je weg met een zachte borstel.